Hãy cùng tìm hiểu về khôi phục dữ liệu ổ cứng HDD nhé.
Nguyên nhân mất dữ liệu
Phần cứng: ổ cứng bị rơi rớt, chập cháy, lỗi Firmware, … hay điện chập chờn, bật tắt đột ngột cũng có thể gây lỗi ổ cứng.
Nguyên nhân này chiếm khoảng tầm 45%. Việc khôi phục với nguyên nhân này đòi hỏi các phòng lab với thiết bị chuyên dụng.
Đối với các thiết bị lỗi Firmware, Bad Sector, không thể truy cập vào dữ liệu, nhìn thấy dữ liệu nhưng không thể copy, thời gian xử lý 1-2 ngày.
Đối với những lỗi như kêu cơ, gõ mạnh, chạy phát ra âm thanh bắt buộc can thiệp chuyên sâu vào mâm đĩa. Và hời gian xử lý có thể lên tới 3-4 ngày.
Phần mềm: xóa nhầm, ghost nhầm, setup win nhầm, format nhầm, virus phá,… Việc khôi phục với nguyên nhân này trong nhiều trường hợp có thể khôi phục hoàn toàn nếu được xử lý đúng cách.
Thời gian xử lý khoảng tầm 2-4h.
Nguồn: iPing LTD
Tại sao có thể khôi phục dữ liệu ổ cứng HDD?
Trước tiên, chúng ta tìm hiểu xem cách thức lưu thông tin trên ổ đĩa cứng. Với phân vùng FAT, dữ liệu được lưu trữ tại 3 nơi trên đĩa cứng, bao gồm: Directory Entry chứa thông tin về tập tin gồm tên, dung lượng, thời gian tạo và số hiệu cluster đầu tiên chứa dữ liệu của tập tin; FAT (File Allocation Table) chứa số hiệu các cluster được sử dụng cho tập tin và các cluster chứa dữ liệu của tập tin (vùng Allocation). Với phân vùng NTFS, dữ liệu được lưu trữ trong MFT (Master File Table) Entry và vùng Allocation.
Nguồn ảnh: TheWindowClub
Phần mềm khôi phục dữ liệu ổ cứng HDD sẽ cố gắng tìm lại những thông tin từ các nơi đã nói ở trên để có thể khôi phục đầy đủ nội dung của một tập tin, nếu thiếu (hoặc mất) một trong những thông tin này, dữ liệu không toàn vẹn hoặc không thể khôi phục.
Thực tế khi bạn xóa một file hoặc một thư mục quá trình này chỉ xóa danh sách địa chỉ của file hoặc thư mục đó trong File Allocation Table – FAT (với phân vùng định dạng FAT/FAT32) hoặc đánh dấu “xoá” trong Master File Table – MFT Entry (với phân vùng định dạng NTFS). Lúc này, các vùng (cluster) chứa dữ liệu của tập tin xem như trống và được tính là dung lượng chưa dùng đến của đĩa cứng mặc dù dữ liệu vẫn tồn tại.
Để hiểu rõ đúng về quy trình thì bắt buộc phải có kiến thức chuyên sâu. Tuy nhiên các bạn có thể hiểu đơn giản rằng khi ghi/write một file mới lên ổ cứng định dạng FAT/FAT32, sau khi ghi xong, hệ thống sẽ ghi lại thông tin về file đó như vị trí file (số hiệu cluster đầu tiên), dung lượng file lên bảng FAT (Có thể gọi là bảng phân bố tập tin).
Lúc đọc/read file thì thứ tự ngược lại, hệ thống sẽ vào bảng FAT trước để truy tìm đến vị trí thực tế của file trên ổ cứng
Khi xóa một file, hệ thống sẽ xóa thông tin file này trên bảng FAT chứ không xóa file thực tế trên ổ cứng. Vùng đĩa cứng mà file đó tồn tại sẽ được đánh dấu là trống. Và khi file mới cần ghi/write thì cứ ghi đè lên thôi. Chính vì vậy mà với file mất mấy tiếng để copy nhưng chỉ cần vài giây để xoá. Đây chính là điểm mấu chốt để các phần mềm khôi phục dữ liệu có thể lấy lại dữ liệu.
Khi thực hiện khôi phục, các phần mềm khôi phục dữ liệu sẽ bỏ qua bảng FAT và quét trực tiếp ổ cứng để tìm ra file thực tế, quá trình quét chi tiết đến từng block của HDD để đảm bảo tính toàn vẹn của file, vì thế nó thường rất lâu.
Phần mềm Khôi phục dữ liệu tốt nhất?
Các bạn có thể tham khảo một trong các phần mềm khôi phục dữ liệu tốt nhất tại đây: TOP 5 phần mềm khôi phục dữ liệu tốt nhất trên Window
Các bạn đọc bài viết trên và tìm phần mềm khôi phục dữ liệu ổ cứng HDD phù hợp với trường hợp của bạn. Tuy nhiên quan trọng là kỹ năng phục hồi phải chuẩn.
Cần làm gì để khôi phục dữ liệu thành công?
Khôi phục dữ liệu bằng phần mềm không khó, nhưng để đạt tỷ lệ thành công cao đòi hỏi phải thao tác chuẩn chỉ:
- Yêu cầu người dùng dừng thao tác ngay sau khi xóa nhầm. Việc càng thao tác sẽ có thể ghi đề dữ liệu vào vùng dữ liệu cần khôi phục.
- Để tránh sai sót trong quá trình khôi phục, cần tiến hành sao ảnh ổ cứng sang một ổ cứng khác trước khi khôi phục.
- Cài đặt phần mềm khôi phục ra một ổ cứng khác với ổ khôi phục. Tốt nhất nên sử dụng USB boot hoặc nên tháo ổ cứng ra và cắm vào máy tính khác qua cổng USB. Các phần mềm khôi phục hiện nay ngoài phát hành các bản cài đặt thì cũng đã phát hành bản Win PE.
Trong bản Multiboot mình chia sẻ cũng đã tích hợp một số phần mềm khôi phục dữ liệu tốt nhất các bạn có thể sử dụng. Các bạn cũng nên chuẩn bị riêng cho mình những bản Portable sẵn trên USB cho những trường hợp cần thiết. - File khôi phục phải được lưu ra một ổ cứng khác (tuyệt đối không được copy vào ổ cứng đang khôi phục). Mọi sai lầm nhỏ đều khiến khả năng khôi phục giảm đi đáng kể.
Câu hỏi thường gặp khi khôi phục dữ liệu ổ cứng HDD
Format nhiều lần có cứu được không?
Có.
Với phân vùng FAT, thay vì xoá một vài thông tin trên bảng FAT như xoá thông thường thì nó sẽ xoá trắng toàn bộ bảng FAT. Dữ liệu vẫn còn nguyên trên ổ cứng. Việc Format nhiều lần không khác gì việc xoá đi xoá lại bảng FAT. Và nó không kinh khủng như mọi người vẫn thường nghĩ.
Với phân vùng NTFS, việc định dạng sẽ tạo MFT mới, tuy nhiên kết quả khôi phục sẽ tốt hơn phân vùng FAT vì NTFS không sử dụng bảng FAT để xác định các cluster chứa dữ liệu của cùng tập tin.
Phân vùng bị xoá (hoặc tạo lại) có thể khôi phục được không?
Nếu chưa format thì hầu hết dữ liệu đều có thể khôi phục. Vì FAT và MFT không bị ảnh hưởng khi xóa và tạo mới phân vùng.
Ghost nhầm hay cài lại win thì có thể khôi phục được không?
Có. Nhưng tỷ lệ thành công sẽ thấp.
Thực tế thì thì rất nhiều người trước khi Ghost hay cài lại Win không di chuyển/copy dữ liệu trên phân vùng ổ C (Desktop, Dowloads, Documents…) sang phân vùng khác hoặc ghost nhầm lên ổ dữ liệu, …. Mà trong quá trình thực hiện sẽ format phân vùng ổ đĩa, dữ liệu của bản ghost được bung ra và đè lên một phần dữ liệu cũ. Và tỷ lệ khôi phục những dữ liệu lúc này sẽ tỷ lệ nghịch với dung lượng bản ghost bung ra.
Vì vậy khi phát hiện thì nên dừng mọi thao tác lại và thực hiện khôi phục ngay để đạt tỷ lệ cao nhất.
Sử dụng các phần mềm xoá vĩnh viễn hay file bị ghi đè có thể khôi phục được không?
Có thể khôi phục được, nhưng đòi hỏi để lấy lại dữ liệu cũ đòi hỏi kỹ thuật cao. Các kỹ thuật này không được áp dụng rộng rãi trên thực tế vì mất nhiều thời gian và chi phí rất cao.
Hiện nay có rất nhiều phần mềm xoá dữ liệu với các thuật toán nổi tiếng như DoD 5220.22-M (3 pass – xoá và ghi các bit 0 1 3 lần) / DoD 5220.28-STD (xoá và ghi đè 7 lần), … hay những thuật toán xoá đơn giản chỉ ghi đè 1 lần các bit 0 hoặc 1 lần các bit 1. Nếu xoá xong, thực hiện ghi đè là không thể khôi phục được thì người ta đã không nghĩ ra các thuật toán xoá phức tạp như vậy.
Ổ SSD có thể khôi phục được không?
Không. Vậy tại sao vẫn có nhiều phần mềm giới thiệu khôi phục dữ liệu trên ổ SSD. Mình sẽ giải thích ở phần sau.
Điều quan trọng để không mất dữ liệu quan trọng đó là các bạn nên backup dữ liệu định kỳ ít nhất trên 2 thiết bị vật lý khác nhau. Ngoài trên máy tính đang sử dụng, nên lưu dữ liệu trên Cloud và một thiết bị lưu trữ vật lý khác như Ổ cứng di động, …
[…] tham khảo bài viết Tìm hiểu về Khôi phục dữ liệu ổ cứng HDD của mình tại đây để tìm hiểu phần nào bản chất của Khôi phục dữ liệu để hạn chế sai […]